Na Rembrandt ook Red Hot Chili Peppers in Termennetwerk

8 oktober 2020


M

uziekweb, dé muziekbibliotheek van Nederland, heeft eind 2019 zijn metadata als linked open data beschikbaar gesteld. Sinds kort zijn ook twee eigen termenlijsten toegevoegd aan het Termennetwerk, een dienst die in het Netwerk Digitaal Erfgoed ontwikkeld wordt. Hoe heeft Muziekweb dit aangepakt? En wat levert het op?


Red Hot Chili Peppers (Uitmarkt Amsterdam, augustus 1989). Foto: Rob C. Croes (ANEFO) – GaHetNa (Nationaal Archief NL). Publiek domein

Muziekweb heeft ruim 600.000 cd’s in zijn collectie. Foto: Muziekweb

‘Afgelopen voorjaar heeft Muziekweb het manifest van het Netwerk Digitaal Erfgoed ondertekend,’ vertelt projectmanager Ingmar Vroomen. ‘Een van de uitgangspunten van dit manifest is dat je als organisatie een bijdrage levert aan het erfgoedveld, zoals het delen van data. We zagen dat Stichting Omroep Muziek haar thesaurus in het Termennetwerk heeft gedeeld. Maar in deze termenzoekmachine in wording zijn verder nog geen andere muziekbronnen te vinden. Daarom hebben we onze termenlijst met muziekpersonen en -groepen en onze lijst met muziekgenres en -stijlen ingebracht.’

Wat is het Termennetwerk?

Dit is een nieuwe dienst die in het Netwerk Digitaal Erfgoed ontwikkeld wordt. Het Termennetwerk zoekt realtime naar termen in terminologiebronnen, zoals thesauri en referentielijsten. Hiermee kunnen collectiebeheerders vanuit hun collectiebeheersystemen gemakkelijker hun erfgoed met termen beschrijven. En gebruikers kunnen eenvoudiger informatie over dit erfgoed vinden.

Linked open dataset

Behalve de twee termenlijsten heeft Muziekweb eind 2019 een groot deel van de eigen metadata als linked open data beschikbaar gesteld. ‘Denk aan metadata als de titel van een muziekalbum en het genre,’ vertelt adjunct-directeur Mariëtte de Koning. ‘Omdat onze klanten, de openbare bibliotheken, onze metadata afnemen, kunnen we helaas nog niet alles openstellen – deze data vormen ons verdienmodel.’

Met de hulp van de TU Delft worden die metadata nu vertaald naar het Engels, Duits en Frans. ‘De vertalingen kun je zien als een soort aliassen; een Franse vertaling zal altijd verwijzen naar de Nederlandse beschrijving,’ zegt Mariëtte. ‘Dankzij de vertalingen van de metadata worden we straks beter internationaal gevonden. Bovendien kunnen we zo makkelijker onze collecties verbinden met die van buitenlandse muziekarchieven. Natuurlijk komen de vertalingen als linked open data beschikbaar.’

Aanpak

Hoe heeft Muziekweb die omzetting naar linked data aangepakt? ‘Aangezien we hier niet de expertise voor in huis hadden, hebben we dit uitbesteed aan een externe partij,’ vertelt Ingmar. ‘Als we het zelf hadden gedaan, waren we er veel tijd mee kwijt geweest. Nu was die omzetting in korte tijd geregeld.’

Ook heeft dit bureau de twee termenlijsten omgezet naar linked open data. Vanuit het Netwerk Digitaal Erfgoed heeft Sjors de Valk, projectleider voor het Termennetwerk, er vervolgens voor gezorgd dat de termen vanuit de termenzoekmachine te bevragen zijn.

Zichtbaarheid

Op muziekweb.nl vind je muziek en de informatie erover. ‘Behalve die informatievoorziening hebben we voor bibliotheken een leenservice: zo kunnen ze lp’s en cd’s uit onze collectie lenen,’ aldus Mariëtte. ‘Maar daarnaast willen we onszelf met de linked open data als partner presenteren aan het erfgoedveld; het is een soort visitekaartje,’ zegt Ingmar. ‘Zo werken we bijvoorbeeld mee aan het internationale onderzoeksproject TROMPA (Towards Richer Online Music Public-domain Archives). Hierin wordt onderzocht hoe digitale muziekbronnen in het publieke domein toegankelijker kunnen worden gemaakt.’

Muziekportal

En de stip op de horizon? ‘Als Muziekweb willen we het “netwerk” en alle eindgebruikers helpen. Want hoe meer erfgoedinstellingen gebruikmaken van gemeenschappelijke termenlijsten, hoe eenvoudiger het wordt om het erfgoed van de instellingen te verbinden met termen uit die lijsten – en zo beter vindbaar te maken,’ zegt Ingmar.

Dat mooie streven sluit aan op een plan dat al langer loopt. Mariëtte: ‘Ook al zijn er vele archieven die een muziekcollectie beheren, de gebruiker weet vaak niet waar hij moet zoeken. Daarom denken we met verschillende partijen na over een gemeenschappelijke portal waar gebruikers naar muziekbronnen kunnen zoeken.’

Een gemeenschappelijke thesaurus

‘Een gemeenschappelijke thesaurus is voor zo’n portal de eerste stap,’ vult Ingmar aan. Nu gebruiken instellingen nog verschillende schrijfwijzen voor artiestennamen, componisten, werken en dergelijke. Dus hopen we dat er één muziekthesaurus komt en dat het Termennetwerk uiteindelijk in de collectiebeheersystemen een plek krijgt. Dan wordt het voor de invoerder makkelijk om muziekwerken met dezelfde termen te beschrijven en kan de eindgebruiker het muzikaal erfgoed eenvoudig online vinden.’

Gerelateerd nieuws